Opiniestuk – Helen van Empel
Trouw – 27 juli 2022

De GGZ zit vast, de vraag groeit harder dan het aanbod, zo’n 80.000 mensen wachten maanden op behandeling na verwijzing door de huisarts. Wachtenden staan daar met deze boodschap; u heeft professionele hulp nodig, anders had u geen verwijzing gekregen, maar die is er niet. U moet wachten tot u ‘geholpen’ wordt. Geen opwekkende gedachte.

Eén oplossing is te zorgen dat alleen mensen die daar ‘horen’ op de wachtlijst komen. Voorkomen dat de GGZ overspoeld wordt en mensen die de zorg het nodigst hebben klem zitten in de rij. ‘Keuzes maken over de toegankelijkheid van de GGZ’, zoals de NZa het uitdrukt. Dat roept een beeld op van mensen die in de kou staan omdat er een streng deurbeleid is. Wie bepaalt wie recht heeft op zorg? Politici, zorgverzekeraars, huisartsen, GGZ-professionals?

Ploeteren

En dan de uitvoering; meer regels, meer triage, meer administratie. Dat wordt ploeteren naar een GGZ die de deur steeds meer dicht moet houden. Nog meer werk voor huisartsen die met al dan niet verwijzen de poort moeten bewaken.
Wat als je het tegenovergestelde zou doen?  De deur juist wijd open gooien. Je filtert niet op ernst van de problemen, iedereen mag langskomen voor 1 uur therapie. Een inloopspreekuur of op afspraak. Geen intake, geen behandelplan, gewoon een goed gesprek met een psycholoog over waar je op dat moment mee zit en hoe je daar na het gesprek zelf mee verder kunt. 

Ik heb het niet zelf bedacht en het is niet nieuw. In met name Canada, de VS, Australië en Engeland wordt ‘Single Session Therapy’ (SST) al sinds de jaren 80 gebruikt. Zorg ‘at the point of need’. Het uitgangspunt is niet de diagnose en wat je op basis daarvan als professional nodig vindt. Het uitgangspunt is de vraag, de behoefte van de cliënt. Je biedt als professional je aandacht en expertise aan, de cliënt kan daar gebruik van maken op het moment dat het nodig is.  

Eén gesprek blijkt in de helft van de gevallen genoeg

Dan heb je een ander gesprek, met een duidelijke focus, gericht op de eigen krachten en bronnen. En een andere boodschap; het is niet gek is als je er zelf niet uitkomt. Daar is geen stoornis voor nodig. Moeilijkheden in alle gradaties horen bij het leven. 

Dat ene gesprek kan genoeg zijn, maar dat hoeft niet. Bij het Australische Bouverie Center bijvoorbeeld, waar SST al jaren wordt aangeboden blijkt één gesprek in 50% van de gevallen genoeg. Dat lijkt wel erg rooskleurig maar wereldwijd blijkt 1 sessie de meest voorkomende lengte van een therapie ‘traject’, daarna 2, 3 en zo verder, ook als het aanbod een langer traject is. De meeste mensen zijn tevreden met die ene sessie en hebben daar op dat moment genoeg aan. Mensen gaan niet voor hun lol naar de GGZ maar om verder te kunnen met hun leven. 
Dat vraagt om een andere mindset, in de eerste plaats bij professionals. Een zorgvraag beantwoorden is iets anders dan hem overnemen. Zorgvuldige diagnostiek en interdisciplinair overleg over de beste behandeling kan nodig zijn. Maar dat weet je niet als iemand zich meldt dus waarom zou dat de standaard zijn?

Overbehandeling voorkomen

In de tijd dat met elkaar bezig bent met al die stappen zou je veel mensen kunnen zien. Zo voorkom je onderbehandeling van mensen voor wie de drempel naar de GGZ te hoog is en van mensen die in de wachtrij komen. En overbehandeling van mensen die geen heel traject nodig hebben. 
Waar het om gaat is niet of één sessie genoeg is, of twee, of toch een langere behandeling. Waar het om gaat, is te weten dat er iemand is als je dat nodig hebt.