Roos van Hennekeler 
Flow– 10 november 2023

 

Als er iets speelt in je leven en je even vastloopt, heeft dat vaak ook invloed op je werk. Een paar gesprekken met een psycholoog kunnen al helpen. Steeds meer werkgevers bieden die hulp aan, ontdekte journalist Roos van Hennekeler.

“Iedereen komt dit soort uitdagingen tegen,” zegt psycholoog Helen van Empel. “En soms ga je een tijdje een grens over – een soort kantelpunt – waardoor je ontregeld raakt. Zo’n knak is vervelend, maar het wil niet meteen zeggen dat er iets serieus met je aan de hand is. Af en toe ontregeld raken is een normaal onderdeel van het leven. Het is fijn als je op dat moment meteen even met iemand kunt gaan praten.

Bij lichamelijke klachten doen we dat al veel langer. Als
we een paar weken hoesten, gaan we langs de huisarts. We wachten meestal niet totdat we zo ziek zijn dat we niets meer kunnen. Bij psychische klachten was die normale, laagdrempelige eerste stap er lange tijd niet. We trokken pas aan de bel als we echt niet meer konden functioneren.”

Werkgevers betalen steeds vaker relatietherapie voor hun medewerkers

Een van de bedrijven die psychologen inzetten om mensen tijdens korte trajecten te helpen met mentale problemen, is Psyned. Volgens oprichter Patrick Callahan is de jongere generatie werknemers (22 tot 35 jaar) sowieso veel opener over mentale gezondheid. Dat ziet hij als een van de redenen waarom meer en meer werkgevers gebruikmaken van zijn diensten.

“Een andere opvallende ontwikkeling is dat werkgevers niet meer vinden dat het probleem uit het werk zelf moet voortkomen. We snappen nu veel beter dat allerlei dingen die zich buiten je werk afspelen, toch effect kunnen hebben op hoe jij je voelt en gedraagt op je werk. Er zijn bijvoorbeeld best veel werkgevers die nu relatietherapie voor hun medewerkers betalen. Want je loopt ermee rond
– en dat heeft effect op je collega’s, je productiviteit, de werksfeer en je geluk.”

Sparren met een psycholoog

Zelfs één gesprek kan al een verschil maken, vertelt Peggy, wier werkgever dit soort hulp aanbiedt. “Ik wilde even met iemand praten omdat ik in het verleden depressief geweest ben en me een tijdje nogal emotioneel voelde,” vertelt ze aan de telefoon.

“Ik was bang dat ik misschien weer de kant van een depressie op zou gaan. Zoiets is niet altijd goed in te schatten. En je kunt er wel met vrienden over praten, maar soms wil je gewoon een sparringpartner en ik vind het fijner als dat een professional is. Die heeft toch een stuk meer kennis.”

Binnen een week kon ze al terecht: haar werkgever verwees haar discreet door. “Na dat gesprek was ik gerustgesteld én kon ik meteen aan de slag met concrete adviezen. Ik ben heel blij dat mijn werkgever zo meedenkt. Hopelijk bieden alle bedrijven binnenkort deze mogelijkheid.”

Je kunt de volgende dag al terecht

Die kant lijkt het ook langzaam op te gaan: bedrijven die laagdrempelige psychologische hulp aanbieden, zoals OpenUp en Mindler, schoten de laatste jaren als paddenstoelen uit de grond. De formule waarbij werknemers via hun werkgever toegang tot dat soort hulp kunnen krijgen, lijkt een waardevolle shortcut voor veel mensen. Zo wordt
de reguliere gezondheidszorg – en de lange wachtlijsten daar – omzeild en ontlast.

“Bij ons kun je vaak de volgende dag al terecht en in elk geval altijd binnen 48 uur,” zegt 
Van Empel. Of een werk­gever deze vorm van zorg nou aanbiedt vanuit werkelijke gevoelens van zorgzaamheid of meer neoliberaal vanuit het idee dat mensen beter werk leveren als ze lekker in hun vel zitten: ze zien in elk geval het belang ervan in. Al is het maar omdat een kort traject van anderhalf duizend euro nog altijd een stuk minder kost dan langdurig uitvallen, wat steeds vaker voortkomt.

Toch gaat het niet alleen om het voorkomen van burn-outs, benadrukt Van Empel. “Een organisatie is een complexe omgeving. Daarbinnen wordt soms een beetje uit het oog verloren dat je niet alleen niet in een burn-out terecht wilt komen, maar ook met elkaar iets zinvols wilt doen. Een heel belangrijk element van je werk draait om de relaties met de mensen om je heen. Werken doe je samen.”

Ook psycholoog Martin Seligman ziet die relaties en de sfeer als cruciaal. Ons prehistorische wildplukbrein leeft op wanneer we op een fijne manier dingen samen met anderen kunnen doen, zegt hij. Als we ons onderdeel voelen van een min of meer harmonieus geheel. Als oprichter van de positieve psychologie richt hij zich niet alleen op het voorkomen van psychische klachten, maar ook op wat hij noemt: ‘mensen laten bloeien’.

In de knoop raken hoort erbij

Hoewel dit soort kortstondige psychische hulp focust op het individu, wordt er volgens Van Empel bij One Session, dat psychologische hulp aanbiedt in de vorm van één sessie, wel naar de context gekeken. Dat is volgens haar juist het verschil met de reguliere gezondheidszorg, waarin veel meer vanuit een medisch model wordt gedacht.

“Mensen komen bijvoorbeeld vaak bij mij met spanningsklachten en dan vragen ze om wat ontspanningsoefeningen. Als ik dan doorvraag, blijken de klachten samen te hangen met bijvoorbeeld een conflict met een collega of leidinggevende. Dan adviseer ik om het gesprek met diegene aan te gaan om de situatie te veranderen. Anders mediteer je jezelf straks alleen maar de ellende in.”

Zowel Patrick Callahan van Psyned als Helen van Empel benadrukt dat er uiteraard mensen zijn die wél reguliere gezondheidszorg nodig hebben, en dat die altijd worden doorverwezen. Een paar afspraken met een psycholoog via je werkgever is niet de oplossing voor iemand met ­serieuze psychiatrische problematiek.

Maar dat het voor veel mensen fijn kan zijn om een paar keer te praten met een psycholoog (of één goed gesprek te voeren), kan ik me voorstellen. Het inzicht dat heel veel mensen weleens in de knoop raken, vind ik eerlijk gezegd wel een opluchting. Door het te zien als iets wat gewoon bij het leven hoort en erbij stil te staan dat mijn gemoedstoestand dagelijks door 101 dingen beïnvloed wordt, kan ik beter het gevoel van me afschudden dat er iets ‘mis’ met me is wanneer ik me niet zo vrolijk voel.